Author Archives: admin

117 Seri Nolu KDV Genel Tebliği ile bazı teslimlerdeki KDV tevkifat oranları revize edilmiş, bazılarının uygulanmasına son verilmiş, bazıları ise ilk defa yürürlüğe girmiştir. Bugünkü yazımda ilk defa yürürlüğe giren ve bütün KDV mükelleflerini ilgilendiren “Ağaç ve Orman Ürünleri Teslimi”nde KDV tevkifatı ve KDV iadesini anlatmaya çalışacağım.

01.05.2012 tarihinden itibaren bütün KDV mükelleflerinin ağaç işleme endüstrisinde kullanılan ve ilk madde-malzeme niteliğinde olanher türlü ağaç, tomruk, odun ile bunların önceden belirlenmiş ölçülerde biçilmesiyle elde edilen inşaatlık, doğramalık, marangozluk, mobilyalık ve benzeri kereste, mobilya ve kereste imalatı sonucu ortaya çıkan kırpıntı, çıta ve benzeri imalat artıkları ile odun artığı talaş alımlarından 9/10 oranında KDV tevkifatı yapması gerekmektedir.

Ancak tomruk, odun, kereste, kırpıntı, atık vb. mahiyetinde olmayan; mobilya, kapı-pencere doğraması, döşeme malzemesi, sunta, levha, mdf, rabıta, lambri, süpürgelik ve benzeri ürünlerin tesliminde tevkifat uygulanmayacaktır.

Ayrıca tevkifat kapsamına giren yukarıdaki malların ithal edilerek yurt içinde satış işleminin gerçekleştirilmesi durumunda, mal ve hizmeti satın alan KDV mükellefleri herhangi bir tevkifat yapmayacaklardır. Ancak satıcı (ithalatçı) tarafından düzenlenecek faturada ”Teslim edilen mal doğrudan ithalat yoluyla temin edildiğinden tevkifat uygulanmamıştır.” açıklamasına ve ithalata ilişkin fatura ve gümrük beyannamesi bilgilerine yer verilecektir.

BELGE DÜZENİ

Yukarıdaki çerçevede mal tesliminde bulunan satıcılar 01.05.2012 tarihinden itibaren düzenleyecekleri faturalarda;

İşlem Bedeli’ni
Hesaplanan KDV Tutarını
Tevkifat Oranını
Alıcı Tarafından Tevkif Edilen KDV tutarını
Tevkifat Dahil Toplam Tutar
Tevkifattan Sonra Tahsil Edilmesi Gereken Toplam Bedeli (Tevkifat Hariç Toplam Tutar)
ayrıca göstereceklerdir. Faturaya, borçlanılan miktar olarak rakam ve yazı ile tevkifattan sonra kalan tutar yazılacaktır.

Bu fatura satıcı açısından, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV’ye tevkifat uygulandığını tevsik eden belge mahiyetini de taşımaktadır.

Örnek:

Orman ürünlerinin ticareti ile ulaşan Kalas Tic. Ltd. Şti. KDV hariç 15.000 TL’ tutarındaki kalası Osman KALASSEVER işletmesine satmış olsun. Buna göre Kalas Tic. Ltd. Şti.’nin düzenleyeceği fatura aşağıdaki gibi olacaktır.

İşlem Bedeli: 15.000

Hesaplanan KDV 2.700

Tevkifat Oranı 9/10

Alıcı Tarafından Tevkif Edilen KDV: 2.430

Tevkifat Dahil Toplam Tutar 17.700

Tevkifat Hariç Toplam Tutar 15.270

Yalnız onbeşbinikiyüzyetmiş Türk Lirasıdır

Yukarıda sayılan mal teslimlerinin yanında tevkifata tabi olmayan başka mal/hizmetlerin de tevkifata tabi tutulan işlemlerle birlikte yapılması halinde bu işlemlerin tek fatura ile belgelendirilmesi mümkündür. Bu durumda, tevkifata tabi işlem bedeli ve bu bedel üzerinden hesaplanan KDV ile tevkif edilen KDV tutarı fatura üzerinde ayrıca gösterilecektir.

Mal İadeleri;

Tevkifatlı olarak satılan malların iadesinde sorumluları tarafından tevkif edilerek 2 no.lu KDV beyannamesi ile beyan edilen kısım iade işlemlerinde hiç dikkate alınmayacaktır.

Örnek; Tomruk Sever Tic. A.Ş. 31.05.2012 tarihinde Odun Mamulleri Ltd. Şti.’ye 20.000 TL karşılığında tomruk tesliminde bulunmuş olup, hesaplanan 3.600 TL’nin 9/10 oranındaki kısmı olan 3.240 TL tutarındaki kısmı Odun Mamulleri Ltd. Şti. tarafından tevkif edilerek sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenmiştir. 360 TL tutarındaki KDV ise satıcı kuruma ödenmiştir.

gelen tomrukların bir kısmının istenilen standartlarda olmadığı gerekçesiyle 7.000 TL tutarındaki kısmı satıcı 12.06.2012 tarihinde Tomruk Sever Tic. A.Ş.’ye iade edilmiştir. Buna göre Odun Mamulleri Ltd. Şti. (7.000 + 126=) 7.126 TL KDV dahil iade faturası düzenleyecektir.

(7.000/20.000=) 0,35 satılan malın %35’i iade ediliyor

Satıcı kuruma ödenmiş olan KDV tutarı 360 TL olduğuna göre; (360×0,35=) 126 TL KDV hesaplanmış olur.

Alıcı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilerek ödenen 3.240 TL hesaplamaya dahil edilmez.

Odun Mamulleri Ltd. Şti. bu işlemler nedeniyle defter kayıtlarında KDV’nin sadece tevkifata tabi tutulmayan 360TL’lik kısmı için düzeltme işlemi yapacak, tevkifata tabi tutularak sorumlu sıfatıyla beyan edilmiş ve indirim konusu yapılmış olan tutar için düzeltme işlemi yapmayacaktır.

Diğer Hususlar

a- KDV Kanunu’nun11/1-c kapsamında ihraç kayıtlı satılan, Geçici 17. Maddesi kapsamın dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek malların satımında veya KDV’den istisna olan teslimlerde tevkifat söz konusu olmayacaktır.

b- Yukarıda sayılan malların tesliminde her bir işlemin KDV dahil bedeli 1.000 TL’yi aşmadığı takdirde, hesaplanan KDV tevkifata tabi tutulmayacaktır. Sınırın aşılması halinde ise tutarın tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır.

c- Belirlenmiş alıcıların yukarıda sayılan teslimleri alıcıların durumuna bakılmaksızın, tevkifata tabi tutulmayacaktır. Örneğin Ankara Büyükşehir Belediyesi iştiraklerinden Kereste Ticareti Ltd. Şti.’nin ağaç, tomruk, odun kereste vb. teslimleri dolayısıyla düzenleyeceği alıcıların durumuna bakılmaksızın faturalardan herhangi bir tevkifat söz konusu olmayacaktır.

d- Fazla veya yersiz tevkif edilerek ödenen vergi bulunması halinde, gerek alıcı gerekse satıcının beyanlarının düzeltilmesi suretiyle işlemin tevkifat uygulanmadan önceki hale döndürülmesi gerekir. Söz konusu düzeltme işlemlerinin belgelerle tevsik edilmesini mütakiben yersiz tevkif edilerek ödenen KDV YMM KDV İadesi Tasdik Raporu ve Vergi İnceleme Raporu aranmaksızın mükellefe iade edilecektir. Kendisinden yersiz KDV tevkifatı yapılan kurum ise yersiz tevkif edilen KDV tutarını alıcı firmadan tahsil edecektir.

KDV İADE UYGULAMASI

117 Seri nolu KDV Genel Tebliği ile Ağaç ve Orman Ürünleri Teslimi’ne 9/10 oranında KDV tevkifatı getirilmiş olup, satıcı firmaların söz konusu tevkifatlı satışları dolayısıyla eksik tahsil ettikleri KDV tutarlarına iade hakkı tanınmıştır. Söz konusu iade mahsuben veya nakden talep edilebilmekte olup, 2.000 TL’yi aşmayan mahsuben iade talepleri VİR, YMM raporu ve teminat aranılmaksızın yerine getirilir.

2.000 TL ve üzerindeki iade talepleri ise VİR sonucuna göre veya YMM raporu ile yerine getirilir. 2.000 TL’yi aşan kısım için teminat verilmesi halinde teminat, VİR sonucuna göre veya YMM raporu ile çözülür.

Mahsuben iade, mükellefin kendisinin, ortaklık payı ile orantılı olmak üzere adi, kollektif ve komandit şirketlerde ortakların (komandit şirketlerde sadece komandite ortakların) ithalat sırasında uygulananlar dahil vergi borçları ile sosyal sigortalar prim borçları ve ferileri için söz konusu olabilecektir.

Mahsup kapsamına, tevkifatla ilgili olarak verilen 2 No.lu KDV Beyannamesine göre tahakkuk eden vergiler de dahildir.

KDV İade Uygulaması ve Genel Açıklamalar

Ağaç ve Orman Ürünleri Teslimi, kapsamında KDV tevkifatından doğan iade alacaklarının mükelleflere iade edilebilmesi için hem satıcının tevkif edilmeyen KDV tutarını beyan etmesi, hem de alıcının tevkif ettiği KDV tutarını 2 nolu KDV beyannamesi ile beyan etmiş olması gerekmektedir. Ancak alıcıların tevkif ettikleri KDV tutarını ödemeşartı bulunmamaktadır. Ayrıca Genel bütçe kapsamındaki idarelere yapılan işlemlerde ise hakedişin harcama yetkilisince onaylanmış olması gereklidir. Bunlara yapılan işlemlerde, ayrıca beyan ve ödeme aranmayacaktır.
Tebliğden önceki KDV iade taleplerinde hemen hemen bütün vergi daireleri tevkif edilen tutarların sorumlu alıcılar tarafından ödenmesini şart koşuyor, bunlara ilişkin ödendi makbuzlarının ibrazını istiyorlardı. Bu da KDV iade alacağını bir an önce tahsil etmek isteyen mükellefleri adeta bir vergi memuru gibi alıcıların peşinden koşmasına bu tutarların ödenip ödenmediğine araştırmalarına yol açıyordu. Umarım uygulamada burada yazılanlar hayata geçirilebilir.

İade talebinde bulunulabilmesi için iade tutarının yer aldığı, ilgili dönem KDV beyannamesi ve eki “Kısmi Tevkifat Uygulaması Kapsamındaki İşlemlere Ait Bildirim“in verilmiş olması zorunludur.

Kısmi tevkifat uygulamasından kaynaklanan iade taleplerinde vergi dairelerince;
– iade talep dilekçesi ve internet vergi dairesi aracılığı ile gönderilen listelere ait internet vergi dairesi liste alındısı,

– tevkifatlı işlemlerin gerçekleştiği döneme ilişkin indirilecek KDV listesi,

– tevkifat uygulanan işleme ilişkin satış faturalarının dökümünü gösteren liste

Tebliğden önceki iade taleplerinde internet ortamında gönderilen listelerin içerisinde yüklenilen KDV listesi de bulunmaktaydı ki bu bütün çevrelerce eleştiri konusu yapılmaktaydı. Zira kısmi tevkifat işlemlerinden doğan KDV iade alacağının temeli, mal veya hizmetin bünyesine gire KDV değil, tevkif edilen KDV oluşturmaktadır. Dolayısıyla 117 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile birlikte bu yanlıştan da dönülmüş oluyor.

Kısmi tevkifat uygulamasından kaynaklanan iade taleplerinin yerine getirilmesi ile ilgili olarak bu Tebliğde açıklama bulunmayan durumlarda, KDV Kanununun (11/1-a) maddesinde düzenlenen gümrük beyannameli mal ihracından kaynaklanan iade talepleri için geçerli olan usul ve esaslara (indirimli teminat uygulaması hariç) göre işlem yapılacaktır.
Tevkifat uygulanan işlemleri dolayısıyla iade talebinde bulunmayan mükellefler daha sonradan söz konusu dönem KDV beyannamelerine düzeltme vermek suretiyle iade talebinde bulunabileceklerdir, Bunun tam tersi de mümkün olup, KDV iade işlemlerinin sonuçlanmasından önce bir dilekçe ile vergi dairesine bilgi verilmelidir.
Aynı işlem dolayısıyla, tevkifat ve indirimli oran uygulamaları nedeniyle KDV iade alacağı doğmuşsa, öncelikle tevkifattan doğan KDV alacağı iade edilecektir.
Mükellefin aynı dönemde diğer iade hakkı doğuran işlemlerinin (indirimli orana tabi işlemler hariç) de bulunması ve iade edilmesi gereken KDV tutarının, tevkifat ve diğer iade hakkı doğuran işlemlere ilişkin iade beyanı toplamından küçük olması halinde, iade talepleri mükellefin işlem türü bazında tercihi doğrultusunda sonuçlandırılacaktır.
İade alacağının tamamının üçüncü kişilere nakden ödenmesinin talep edilmesi halinde, iade hakkı sahibi mükellefe nakden iadeye ilişkin usul ve esaslar uygulanacaktır. Bu durumda, alacağın üçüncü kişilere ödenmesine ilişkin talep, alacağın açık bir şekilde kime temlik edildiğini içeren, noter tarafından onaylanmış alacağın temliki sözleşmesi ile yapılacaktır. Mahsup sonrası alacağın, üçüncü kişilere nakden iadesinin talep edilmesi halinde de alacağın temlikine ilişkin talebin yukarıda belirtilen şekilde yapılması gerekmektedir.
KDV iade işlemleri, sorgulamaları sonucunda sorunlu alt mükelleflerden alımları tespit edilen mükelleflerin iade işlemleri 84 Seri Nolu KDV Genel Tebliği hükümlerine göre yerine getirilir. Alıcının bu işlemle ilgili olarak kısmi tevkifat tutarını beyan etmesi ve ödemiş olması özel esaslar uygulanmasına engel değildir.
Alıcının, hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunanlardan tevkifat uygulayarak temin ettiği mal ya da hizmeti iade hakkı doğuran bir işlemde kullanması ve bu işleme ilişkin olarak iade talebinde bulunması halinde iade talebi, hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunanlardan alımlarda tevkifata tabi tutulan KDV’nin sorumlu sıfatıyla vergi dairesine nakden veya mahsuben ödenmiş olması kaydıyla, tevkifatlı işlemlere ilişkin olarak satıcıya ödenen/borçlanılan KDV hariç, genel esaslara göre yerine getirilir. Bu şekilde işlem tesisi için alıcının diğer alımları ile ilgili olarak özel esas uygulamasını gerektirecek bir durumunun olmaması gerekmektedir.

ÖDEME ŞEKİLLERİ

İhracat bedelleri, satış sözleşmesinde belirlenen ve bu genelgemizde esasları açıklanan ödeme şekillerine göre tahsil edilir.

Buna göre ihracatçılarca GB’nin 28. hanesine ödeme şekli olarak “Akreditifli Ödeme”, “Vesaik Mukabili Ödeme”, “Mal Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Akreditifli Ödeme”, “Kabul Kredili Vesaik Mukabili Ödeme”, “Kabul Kredili Mal Mukabili Ödeme”, “Peşin Ödeme”, “Özel Takas” veya “Bağlı Muamele” yazılır.

1.1. Akreditifli Ödeme

Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile bankacılık teamülleri uygulanır.

İhracat akreditiflerinin peşin ödemeye imkan veren kısımları, akreditiflerin kendi hükümlerine tabidir. Ancak, akreditif vadesi içinde (ek süreler dahil) ihracatın gerçekleştirilememesi veya fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yapılan ihracat bedelleriyle mahsup veya tasfiye suretiyle iade edilememesi halinde prefinansman kredisi hükümlerine tabi tutulur.

1.2. Vesaik Mukabili Ödeme

Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile bankacılık teamülleri uygulanır.

1.3. Mal Mukabili Ödeme

Bu ödeme şeklinde uluslararası kurallar ile bankacılık teamülleri uygulanır.

1.4. Kabul Kredili Ödeme

Kabul kredisi ile akreditifli, vesaik mukabili ve mal mukabili ödeme şekline göre ihracat yapılabilir.

1.5. Peşin Ödeme

İhracat bedelinin fiili ihraçtan önce tahsil edildiği bu ödeme şeklinde uygulanacak esaslar aşağıda açıklanmıştır.

1.5.1. Mal ve hizmet ihracı ile ihracat sayılan satış ve teslimler karşılığında gelen peşin bedeller ihracatçı veya yurt dışında yerleşik kişiler adına açılan DTH’lere alınabilir ve bu hesaptan kısım kısım alışı yapılabilir.

DTH’ye alınan söz konusu dövizlerin ihracat hesabının kapatılmasında kullanılabilmesi için mutlaka DAB düzenlenmesi gerekir.

DTH’ye alınan peşin bedelin, diğer ödeme şekillerine göre gerçekleşen ihracatın bedeli olarak da alışı yapılabilir. Bu durumda ihracat bedelinin en az %70′inin fiili ihraç tarihinden itibaren 90 gün içinde alışının yapılması halinde ihracat hesabı kapatılır, kalan tutar ihracatçının serbest kullanımına bırakılır.

1.5.2. Alışı yapılan peşin bedelle ilgili olarak düzenlenecek DAB üzerinde;

• Bedelin peşin ihracat bedeli olduğu,

• Ne şekilde gönderildiği (havale, efektif, çek veya kredi kartı),

• Peşin bedelin süresi

belirtilir.

1.5.3. Peşin bedel karşılığında ihracat, bedeli gönderen veya getiren ithalatçıya ya da bedeli gönderen veya getiren ithalatçının beyan edeceği bir diğer ithalatçıya yapılabilir.

1.5.4. Peşin bedeller, gönderenin muvafakati ile devreden ihracatçı firmanın yazılı beyanının alınması ve devralan tarafından tekrar devredilmemek kaydıyla başka bir ihracatçı firmaya devredilebilir.

Devir işlemi, DAB veya DTH’ye alınış tarihinden itibaren peşin bedelin kullanım süresi içinde kısmen veya tamamen ancak bir firmaya yapılabilir. Kısmi devir yapılan işlemlerde aynı firmaya bilahare devir yapılması mümkündür.

DAB düzenlenen işlemlerde;

• peşin bedelin tamamının devri halinde devralan ihracatçı firma adına yeni bir DAB düzenlenerek üzerine DAB’ın değişiklik sonucu yeniden düzenlendiğine dair not konulur ve eski DAB yenisine iliştirilir,

• peşin bedelin kısmen devredilmesi halinde ise devredilen kısım için devralan ihracatçı firma adına DAB düzenlenir, daha önce peşin bedelin alışı sırasında devreden adına düzenlenen DAB devredilen kısım kadar iptal edilir.

1.5.5. Peşin bedel karşılığı ihracatın, DAB’ın düzenlendiği tarihten, bu dövizlerin DTH’ye alınmış olması halinde ise bu hesaba alınış tarihinden itibaren 18 ay içinde yapılması gereklidir. Ancak gemi inşa ve ihracının (hazır gemi hariç) finansmanı amacıyla getirilecek peşin bedelin kullanım süresi 24 aydır. Gemi inşa ve ihracı için gelen peşin bedel karşılığında başka bir mal ihraç edilmesi halinde bu süre 18 ayla sınırlıdır.

Dahilde işleme izin belgesi, vergi, resim ve harç istisnası belgesi kapsamında ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili olarak sağlanan peşin dövizlerin kullanım süresi belge süresi (ek süreler dahil) kadardır.

Bankalarca 18 aydan kısa vadeli peşin bedelin süresi 18 aya, gemi inşa ve ihracı amacıyla getirilen peşin bedelin süresi de 24 aya kadar uzatılabilir.

Peşin bedellere ilişkin ek süre, 2000/1 Sayılı İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğin 17. maddesinde belirtilen mücbir sebep ve fevkalade hal durumlarından birinin varlığı halinde Tebliğde belirtilen esaslara göre Dış Ticaret Müsteşarlığı veya döviz alışını yapan bankaca verilir.

1.5.6. Peşin bedel taahhüdüne sayılacak ihracatın tespitinde fiili ihraç tarihi esas alınır. Ancak firma lehine olması halinde GB’nin “A” hanesinde kayıtlı tescil tarihinin de esas alınması mümkündür.

1.5.7. Peşin bedel taahhüdüne sayılacak ihracat tutarı olarak GB’nin 22. hanesinde kayıtlı toplam fatura bedeli esas alınır.

1.5.8. Peşin bedel için bankalarca garanti verilebilir.

1.5.9. Fındık dışında başka bir malın ihracı amacıyla gelen peşin bedel karşılığında fındık ihracı yapılamaz. Bu sebeple fındık ihracı için gelen peşin bedelle ilgili olarak düzenlenecek DAB’ın üzerine peşin fındık bedeli olduğu kaydedilir.

Fındık için gelen peşin bedelin ihracat taahhüdü de başka bir mal ihracatıyla kapatılamaz.

1.5.10. İhracatçılarca kesin satıştan önce “konsinye avansı” olarak alışının yapılması istenen bedellerin alışı peşin bedel olarak yapılır.

1.5.11. Peşin bedel (ihracat akreditiflerinin peşin ödemeye imkan veren kısımları dahil) faiz şartıyla gönderilmiş ise peşin bedelin ihracat taahhüdü, gelen bedele faiz tutarının ilavesiyle elde edilen tutardır.

1.5.12. Türkiye’de İkamet Etmeyenlere Özel Fatura ile Yapılan Satışlar Hakkındaki 2003/3 Sayılı Tebliğ kapsamında gelen peşin döviz karşılığında

yapılan satışlar, buna ilişkin özel faturanın DAB ile, DAB’ın da özel fatura ile ilgili gümrük müdürlüğünce irtibatlandırılıp onaylanması kaydıyla peşin döviz hesabının kapatılmasında kullanılabilir.

1.5.13. Peşin bedelin ihracat taahhüdünün kapatılması

Peşin bedelin ihracat taahhüdü, karşılığında ihracat yapılması şartıyla aşağıdaki şekillerde kapatılır.

1.5.13.1. Peşin bedelin mal ihracı suretiyle kapatılması

İhracatçılarca, 28. hanesinde ödeme şekli “Peşin Ödeme” yazılı olan GB’ler peşin bedele ilişkin DAB’ı düzenleyen bankaya ibraz edilir.

Bankalarca peşin bedel hesabı kapatılırken gerekli kontrol yapılarak DAB’ın firma ve banka nüshasına GB’nin tarih, sayı ve tutarı kaydedilir.

İmalatçı veya tedarikçi firma adına alışı yapılan peşin bedelin ihracat taahhüdü, aracı ihracatçı vasıtasıyla peşin bedeli gönderene veya gönderenin onayıyla diğer bir ithalatçıya yapılan ihracata ilişkin GB’de lehine peşin bedel alışı yapılan imalatçı veya tedarikçi firma unvanının kayıtlı olması veya imalatçı veya tedarikçi firmanın ihracatçıya düzenlediği faturanın ibrazı halinde kapatılır.

Peşin bedel, ihraç bedellerinin tahsil süresi ile peşin bedelin süresi içinde beyan edilmek kaydıyla peşin bedelin alışından önce veya sonra bedeli gönderene ve/veya gönderenin onayıyla diğer bir ithalatçıya yapılmış olan ihracatın taahhüdüne sayılır. Ancak imalatçı veya tedarikçi firma adına alışı yapılan peşin dövizlerin aracı ihracatçı vasıtasıyla peşin bedelin alışından önce veya sonra bedeli gönderene ve/veya gönderenin onayıyla diğer bir ithalatçıya yapılmış olan ihracatın taahhüdüne sayılabilmesi için GB’de imalatçı veya tedarikçi firma unvanının kayıtlı olması veya imalatçı veya tedarikçi firmanın ihracatçıya düzenlediği faturanın ibrazı gerekir.

Peşin bedelin alışından önceki bir ihracatın, peşin bedelin taahhüdüne sayıldığı işlemlerde; peşin bedele ait DAB iptal edilerek taahhüde sayılan GB ile irtibatlı yeni bir DAB düzenlenir ve üzerine ödeme şekli değişikliği sonucu düzenlendiğine ilişkin not konulur. Peşin bedele ilişkin DAB tutarının taahhüde sayılan GB tutarından fazla olması halinde ise kalan tutar kadar da peşin bedelle ilgili yeni bir DAB düzenlenmesi ve iptal edilen DAB’ın yenisine iliştirilmesi gerekir.

1.5.13.2. Peşin bedelin mahsuben iadesi suretiyle kapatılması

Peşin bedel, kullanım süresi içinde; TL karşılığı ihracatçıya ödenmemek kaydıyla fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde;

• Akreditifli, vesaik mukabili, mal mukabili veya kabul kredili ödeme şekline göre yapılan ihracat bedeliyle,

• İlgili oldukları ihraç partisinin DTH’ye alınan tutarıyla,

• İhracat, aracı ihracatçı vasıtasıyla yapılmış ise (İhracatın aracı ihracatçı vasıtasıyla yapıldığı hususu GB’de lehine peşin bedel alışı yapılan firma unvanının da kayıtlı olmasıyla tespit edilir.) aracı ihracatçının onayı alınmak kaydıyla aracı adına gelen ihraç bedeliyle iade edilmek suretiyle mahsuben ödenebilir.

b) Transfer yapılmadan önce;

• Peşin bedele ilişkin DAB’a iade edildiğine,

• İhracat gerçekleştirilmiş ise GB firma nüshası aslı üzerine peşin dövizin transferine mesnet teşkil ettiğine,

• İade ile ilgili DSB düzenlenmiş ise bu belgenin üzerine de peşin dövize ait DAB ve ihracatla ilgili GB’ye

ilişkin not konulur.

Ayrıca GB üzerinde daha önce bir başka peşin döviz veya prefinansman kredisinin iadesi işleminde kullanıldığına ilişkin bir notun bulunmaması gerekir.

c) Peşin bedel, ilgilinin talebi halinde kullanım süresi bitim tarihinden önce ihracat gerçekleştirilmeden iade edilebilir. Bu durumda kullanım süresi sonuna kadar gerçekleştirilen ihracat, peşin bedel taahhüdüne sayılır. Peşin bedel süre sonunda ihracatla kapatılmaz ise prefinansman kredisi hükümlerine tabi tutulur.

d) Peşin dövizin alışını yapan banka ile tasfiye suretiyle iade eden banka farklı ise tasfiye suretiyle iade eden banka, nezdindeki DAB nüshasına söz konusu notları koyması için alışı yapan bankaya yazılı olarak bilgi verir.

1.5.14. Peşin bedelin iadesi

Peşin bedel, karşılığında ihracatın gerçekleştirilememesi, ihracattan sağlanan bedellerle mahsuben veya tasfiye suretiyle iade edilememesi halinde döviz satışı yapılmak suretiyle banka kaynağından veya ilgilinin döviz hesabından ya da alacaklının kabulü halinde TL olarak iade edilebilir.

TL olarak gelen peşin bedel dövizle iade edilemez.

Peşin bedele ilişkin DAB’ın üzerinde ihracat kapatmasına, mahsubuna veya fiilen yapılmış bir ihracat sebebiyle hükmünden faydalanıldığına dair bir kaydın bulunmaması halinde bankalarca transfer yapılarak DAB üzerine iade edildiğine ilişkin not konulur.

1.5.15. Peşin bedelin iade edilmesi veya ihracatın süresi içinde (ek süreler dahil) gerçekleştirilememesi halinde peşin bedel, DAB’ın düzenlendiği veya DTH’ye alındığı tarihten itibaren prefinansman kredisi hükümlerine tabi tutulur.

Peşin bedel hesabının kapatılamaması halinde kambiyo müdürlüğüne herhangi bir ihbar yapılmaz.

1.6. Alıcı Firma Prefinansmanı

Mal ve hizmet ihracının finansmanında kullanılmak amacıyla yurt dışındaki alıcıdan sağlanan bu dövizlerin alışı peşin bedel olarak yapılır.

Süreler dahil bütün konularda peşin bedel hükümleri uygulanır.

1.7- Özel Takas

Mal ve/veya hizmet ihraç ve ithalinde tarafların aynı gerçek veya tüzel kişiler olması halinde mal ve/veya hizmet ihraç bedelleri ile mal ve/veya hizmet ithal bedelleri herhangi bir para hareketi söz konusu olmaksızın kısmen veya tamamen takas (mahsup) edilebilir.

Takas talebi;

● Mal ve/veya hizmet ihracatının önce yapılması halinde mal ihracatı için ihracatla ilgili olarak belirlenen tahsil süreleri, hizmet ihraç bedelleri için ise hizmete ilişkin fatura ve/veya hakediş raporu tarihinden itibaren 180 gün içinde,

● Mal ithalatının önce yapılması halinde ithal tarihinden itibaren 180 gün, hizmet ithalinin önce yapılması halinde ise mal ihracına ilişkin bedellerin tahsil süreleri içinde

bankalara yapılır.

Hizmet ihracı bedelleri ile hizmet ithali bedellerinin takas talebi herhangi bir süreyle sınırlı değildir.

Takas talebinde, mal ithal ve ihracı için ithalat ve ihracat hesabının kapatılmasına ilişkin belgelerin, hizmet ithal ve ihracında ise fatura ve/veya hakediş raporunun ibrazı gerekir.

Hesapların izlenmesi bakımından ithalat ve ihracat işlemleri aynı banka tarafından yürütülür.

Bankalarca, takasa tabi tutulan bedeller için TL olarak aynı kur üzerinden DAB ve TPTB düzenlenir. Bu belgelerde kayıtlı kur, düzenlenme tarihindeki TCMB döviz alış kurundan az olamaz.

Aracı ihracatçı vasıtasıyla yapılan ihracatta, bağlı muamele kapsamında olmaksızın yurt dışındaki satıcı ve alıcının aynı gerçek veya tüzel kişi olması, ithalat ve ihracata ilişkin GB’lerde imalatçı ve ihracatçı firma unvanlarının birlikte kayıtlı olması, mahsup işleminden yararlanacak firmanın imalatçı niteliğini haiz olduğunun sanayi sicil belgesi veya diğer belgelerle tevsiki ve fiili ihraç veya ithal tarihinden itibaren 180 gün içinde mukabil ithalat veya ihracatın gerçekleştirilmesi kaydıyla imalatçı ve ihracatçıların yapacakları ithalat ve ihracata ilişkin mal bedelleri, kısmen veya tamamen takas (mahsup) edilebilir. Bu durumda takasa tabi tutulan bedeller için TL olarak aynı kur üzerinden ihracatçı adına DAB, imalatçı adına TPTB düzenlenir.

Dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri aracılığıyla yapılan ihracatta da yurt dışındaki satıcı ve alıcının aynı gerçek veya tüzel kişi olması, firmalardan muvafakat yazısı alınması, ihracata ilişkin GB’de tedarikçi firma unvanının kayıtlı olması veya firmanın tedarikçi niteliğini haiz olduğunun satış faturasıyla tevsiki kaydıyla tedarikçi firmanın yaptığı ithalatın bedelleri dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketlerinin ihracat bedelleri ile kısmen veya tamamen takas (mahsup) edilebilir.

Malların ithalatı sırasında ilgililerce GB’ye ödeme şekli olarak “Özel Takas” yazılır. İlgili gümrük müdürlüğünce de söz konusu GB’nin 28. hanesinde kayıtlı bankaya bu ithalatla ilgili gerekli bilgi iletilir.

Mal ihracının takasa tabi tutulmayan kısmının tahsilinde genel esaslar uygulanır.

İthalatla ilgili olarak bankaya ulaşan bilgiye istinaden ithal tarihinden itibaren 180 gün içinde bir ihracat veya hizmet ihraç bedeli ile bu ithalatın takas edilmesi talebinde bulunulmaz veya söz konusu bedeller ithalat bedeli tutarını karşılamaz ise ithalatın karşılanmayan kısmı mal mukabili ödeme hükümlerine tabi tutulur.

Takas konusu ihracata ilişkin GB’nin, peşin bedelin tasfiyesi suretiyle kapatılmasında kullanılması mümkündür.

GB’de ödeme şekli mal mukabili belirtilmek suretiyle gerçekleştirilen ithalat ve/veya ihracat işleminin özel takas ödeme şekline dönüştürme talepleri, takas taleplerine ilişkin süreler içinde müracaat edilmesi, ihracat ve ithalatla ilgili bedellerin alış ve satış işlemlerinin yapılmadığının tespit edilmesi ve bu işlemlere ait GB’lere takasa tabi tutulduğuna dair not konulması kaydıyla yerine getirilir.

Mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatın özel takasa dönüştürme taleplerinin, hizmet ithalatının tabi olduğu süreler içinde yapılması gerekir.

1.8. Bağlı Muamele

İthal edilen mal, hizmet ve teknoloji bedelinin mal, hizmet ve teknoloji ihracıyla karşılandığı, ithal veya ihraç fazlalığının döviz olarak ödendiği veya tahsil edildiği bu ödeme şeklinde aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde işlem yapılır.

1.8.1. Bankaca, ihracatçı firmanın üyesi olduğu veya bulunduğu bölgedeki ihracatçı birliğinin izin belgesi aranır.

1.8.2. İhracatçı birliği, verdiği izin belgesinin bir örneğini “Bağlı Muamele veya Takas Başvuru Formu”nda beyan edilen bankaya gönderir.

1.8.3. Hesapların izlenmesi ve işlemlerin takibi bakımından ithalat ve ihracat işlemleri aynı banka tarafından yürütülür.

1.8.4. İthalat ve ihracatın, ihracatçı birlikleri tarafından verilen izin belgesindeki süre (ek süreler dahil) içinde gerçekleştirilmesi gerekir.

1.8.5. Bu ödeme şeklinde firmalarca gerek ithalat gerek ihracata ilişkin GB’nin 28. hanesine bu işlemlere aracılık eden aynı banka şubesi ile ödeme şekli olarak “Bağlı Muamele” yazılır.

1.8.6. İhracatçı birliklerince verilen süreden itibaren 90 gün içinde ithalat ve ihracat hesabının kapatılmasını teminen aracılık eden bankaya müracaat edilmesi zorunludur.

Birliklerce verilen izin belgesinde ithalat ve ihracat bedelleri,

a) TL olarak gösterilmiş ise DAB ve TPTB bankaya başvuru tarihi itibarıyla TL olarak düzenlenir.

b) Döviz olarak gösterilmiş ise bankaya başvuru tarihi itibarıyla serbestçe belirlenen alış kurundan TL’ye çevrilerek TPTB ve TL olarak DAB düzenlenir. Uygulanacak kur, belgelerin düzenlenme tarihindeki TCMB döviz alış kurundan az olamaz.

Her iki halde de belgeler üzerine “Bağlı Muamele” olduğuna ilişkin not konulur ve fiili ihraç ve ithal tarihi yazılır.

1.8.7. Bankalarca, ithalat ve ihracat hesabının ihracatçı birliklerince verilecek izin belgesindeki süreden itibaren 90 gün içinde kapatılması için başvurulmaması veya bu süre içinde ithalatın ve ihracatın gerçekleştirilmediğinin tespiti halinde 10 iş günü içinde ilgili kambiyo müdürlüğüne ihbarda bulunulur.

1.8.8. Banka tarafından hesabı kapatılan veya kambiyo müdürlüğüne ihbar edilen işlemler hakkında izin belgesini veren ihracatçı birliğine 10 iş günü içinde bilgi verilir.

1.8.9. İhracat bedelinin verilen süre içinde mal ile karşılanmaması durumunda döviz olarak tahsil edilen kısım ilgililere serbest kurdan ödenir. Döviz alışının bu süreden sonra yapılması halinde ise ihracat bedelinin alışı serbest kur üzerinden yapılmakla birlikte alışın yapıldığı tarih ile bağlı muamele için verilen süre sonundaki TCMB alış kurları arasında lehe oluşan fark DFİF’e aktarılmak üzere 10 iş günü içinde ilgili TCMB şubesine devredilir.

İhracatın yapılmaması veya ihracatın ithalatın tamamını karşılamaması halinde ithalatın ihracatla karşılanmayan kısmı mal mukabili ödeme hükümlerine tabi tutulur.

1.8.10. İhracat veya ithalat bedellerinin kısmen veya tamamen hizmet veya teknoloji transferiyle ödenmesinin öngörüldüğü durumda ithalatçı veya ihracatçının düzenlediği fatura veya gerek duyulacak diğer belgelerdeki tutarlar esas alınır.

1.8.11. Bağlı muamele konusu ihracata ilişkin GB’nin, peşin bedelin tasfiyesi suretiyle kapatılmasında kullanılması mümkündür.

Hazine Müsteşarlığının 31 Temmuz 1996 tarih ve 32177 sayılı yazısı.

TESLİM ŞEKİLLERİ

Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW)

Taşıyıcıya Teslim / Free CARRIER (FCA)

Gemi Doğurultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS)

Gemi Bordasında Teslim / Free on Board (FOB)

Mal Bedeli veya Navlun / Cost and Freight (CFR)

Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun / Cost, Insurance and Freight (CIF)

Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To (CPT)

Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage and Insurance Paid To CIP)

Sınırda Teslim / Delivered At Frontier (DAF)

Gemide Teslim / Delivered Ex Ship (DES)

Rıhtımda Teslim ( Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak ) / Delivered Ex Quay
(Duty Paid) (DEQ)

Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim / Delivered Duty Unpaid (DDU)

Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delivered Duty Paid (DDP)

A) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM / EX WORKS (EXW)
“Ex works” satıcının malları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden yada malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir. Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin , malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.
Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızca ambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir.

B) TAŞIYICIYA TESLİM / FREE CARRIER (FCA)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer yada noktada teslimi ile son bulur.
Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımını gerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.

C) GEMİ DOĞURULTUSUNDA TESLİM / FREE ALONGSIDE SHIP (FAS)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen limanda malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer. Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizikolarının alıcı tarafından üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma , nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS’da sözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir.
Bu terim, alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğini belirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarakj ihraç işlemlerini yerine getirmeyecekse kullanılmamalıdır.
Bu terim yalnızca deniz veya içsu taşımacılığında kullanılır.

D) GEMİ BORDASINDA TESLİM / FREE ON BOARD (FOB)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa (örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi) FCA teriminin kulanılması daha doğru olur.

E) MAL BEDELİ veya NAVLUN / COST AND FREIGHT( CFR)
Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.

F) MAL BEDELİ, SİGORTA ve NAVLUN / COST, INSURANCE AND FREIGHT (CIF)
Bu terim ile satıcı CFR’deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.
Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmak daha uygun olur.

G) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE PAID TO (CPT)
Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu çdediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.
Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu taşımacılığı yada bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.

H) TAŞIMA ÜCRETİ ve SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO (CIP)
Bu terim ile satıcı CPT’deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna arşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .

I) SINIRDA TESLİM / DELIVERED AT FRONTIER (DAF)
Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda belirlenen yer yada noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırndan önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.
Sınır terimi , ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi bir sınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde sözkonusu sınırın her zaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması hayati olarak önem taşımaktadır.

J) GEMİDE TESLİM / DELIVERED EX SHIP (DES)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında, ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.

K) RIHTIMDA TESLİM ( GÜMRÜK VERGİ ve HARÇLARI ÖDENMİŞ OLARAK) / DELIVERED EX QUAY(Duty Paid) (DEQ)
Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen varış limanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım üzerinde alıcı emrine hazır tutmakla sona erer.
Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim ve diğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri üstlenir.
Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal lisansi sağlayamayacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar malların alıcı tararfından gümrükten geçirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa “dutiy paid” yerine “duty unpaid” terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar satıcının yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir takım giderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

L) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMEİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY UNPAID (DDU)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İthalat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).
Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.
Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gerekli bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekliyerek kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden bağımsız olarak kullanılabilir.

M) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY PAID (DDP)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yükümlülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade etmektedir.

Ağaç kesme yöntemleri sürekli olarak değişmektedir. 1940′lardan sonra ağaçlar genellikle zincir testerelerle kesilirdi. Bir bisiklet zincirine benzeyen ve her halkasında bir testere dişi olan bu testereler benzin ya da elektrik motoruyla çalışırdı. Daha yakın zamanlarda bulunan yöntemlerde ise ağaçlar çok büyük hidrolik makaslarla kesilmektedir. Ağaç kesilip yere devrildikten sonra motorlu testerelerle kesilerek taşınmaya uygun boyutlarda tomruklar hazırlanır.

Ulaşıma elverişli olmayan dağlık bölgelerde tomruklar yakındaki toplama yerlerine helikopterlerle ya da buhar gücüyle çalışan, teleferiğe benzer sistemlerle havadan taşınır. Tomruklar daha sonra kamyonlara ya da yük vagonlarına yüklenerek hızar atölyelerine götürülür. Kesim yerinin yakınında bir ırmak varsa tomruklar tek tek ya da birbirine zincirlerle bağlanıp ırmakta yüzdürülerek de taşınabilir. Ağaçların kesildiği yer traktör ve kamyonların hareketine elverişliyse, tomruklar bu araçlara yüklenerek taşınır. Ormancılık işletmelerinin çalıştırdığı büyük hızar atölyelerinde tomruk önce boyuna göre iki ya da daha çok parçaya bölünür. Bölünen parçalar raylar üzerinde hareket eden tekerlekli taşıyıcılar üzerine yuvarlanır. Taşıyıcı, üzerindeki tomrukla birlikte rayın bir ucuna doğru giderken bir döner testere tomruğu boydan boya keserek bir dilim odunu tomruktan ayırır. Taşıyıcı sonra geriye, rayın öbür ucuna doğru gider. Bu geçişinde de tomruktan başka bir dilim kesilip ayrılır. Esnek çelikten yapılmış olan döner testerenin konumu ayarlanarak dilimlerin istenen kalınlıkta olması sağlanır.

Bundan sonraki aşama kaba kerestenin düzeltilmesi, yüzeyindeki pürüzlerin rendelenerek giderilmesi ve çeşitlerine göre sınıflandırılması işlemlerini kapsar. Elde edilen kereste daha sonra kurutulur. Ağaçların topraktan kökleriyle emdiği besinler ağacın her yerine suyla taşındığı için yeni kesilmiş bir ağacın ağırlığının üçte ikisi sudur. Eğer bir kereste kurutulmadan kullanılırsa, zamanla kuruyup eğrilir ve biçimi bozulur.

Plywood ve kaplama geçmişine göz atmak için tarih sayfalarını geriye doğru açmalı ve firavunların Mısır’ı yönettiği zamana dönmeliyiz. O dönemlerde, yaklaşık 4000 yıl önce antik Mısırlılar Nil Vadisi üzerine evlerini, saraylarını, tapınaklarını ve donanmalarını yaparken dikkate değer bir miktarda sedir ağacı kullanmışlardır. Ahşap kızaklarla devasa boyutlardaki taşları firavunlarının piramitlerini yapmak için taşımışlardır. Milattan Önce 1500 civarlarında bu uygarlık ahşabın başka bir kullanım şekli olan Kaplama’yı bulmuşlardır.

Kaplama (ince bir ahşap katman), bir kaplamayı altta duran başka bir maddeye yapıştırılmasıdır. Bugün Ahşap kaplamanın daha karmaşık formu olan Plywood üç veya daha fazla katmanın 90 dereceye kadar değişen açılar ile birleştirilmesi ile oluşur. Ahşap Kaplama çapraz katmanlı olarak birbirlerine tutkal ile yapıştırılmıştır.

Ahşap kaplamanın en eski kayıtlarına Mısır’da arkeologların topraktan çıkardığı duvar resimlerinde rastlanmıştır. Mısır mumyaları da aynı şekilde plywood ve kaplama tahtasından yapılma mezarlara gömülmüştür. Yaklaşık 200 yıl önce Cleopatra, Julius Cesar’ı ahşap kaplamalı ve ince işçilikli bir masada ağırlamıştır. Çinliler, Romalılar ve Yunanlılar da ahşap kaplama ve PLywood’un ilk kullanıcıları arasındadırlar.

17. yüzyılda daha etkili aletlerin çıkması ile ahşap kaplama sanatı daha işçilikli bir hale gelmiştir. 18. yüzyılda ise ünlü İngiliz tasarımcı Thomas Chippendale ve diğer kabin üreticileri ahşap kaplamayı ürünlerde çokça kullanmıştır. Thomas Sheraton ve zamanın ustaları ahşap kaplamada; kiraz, maun ve cevizi zengin çalışmalarını süslemek için kullanmışlardır.

1830′da Kuzey Amerika endüstrisi ahşap kaplamayı piyano sektöründe ilk kullananlar arasında yer aldı. Sadece 100 yıl sonra John Dresser adında bir Amerikalı ahşap kaplama kesim tezgâhı için patent aldı. Bu makine yüksek hızdaki günümüz kesim tezgâhlarının atası kabul edilmektedir ve hala PLywood kesimlerinde kullanılmaktadır. 1980′lerin sonuna doğru makinelerin daha sık kullanımı ile beraber PLywood gitgide artan bir kullanım alanına sahip oldu. Plywood, eskiden olduğu gibi günümüzde de panel duvarlarda, dikiş makinesi kutularında, sandalyelerde, sandıklarda, piyanolarda, masa üstlerinde ve kapılarda hala kullanılmaktadır.

Sert ağaç Plywood, Yumuşak ağaç Plywood’dan farklıdır ve yumuşak ağaç Plywood daha çok dekoratif amaçlı kullanılır. Bunun nedeni yapısının yapraklarını döken ağaçlardan ve geniş yapraklı ağaçlardan oluşmasından dolayıdır. Kiraz, Huş, Kayın, Ceviz, Kuzey Amerika Cevizi, Akçaağaç, Meşe, Kestane, Sakız ve Kavak ağaçları sert ahşaplar arasında yer almaktadır. Şu anda dünyada 90,000′den fazla sert ağaç türü vardır. Şimdilerde yumuşak yapıya sahip olan ağaç türleri dekorasyon amaçlı olarak kullanılmaktadır. Yumuşak ağaç Plywood genellikle inşaat ve yapısal amaçlarla kullanılır. Yumuşak Plywood yaprak dökmeyen, iğne yapraklı ve Çam, Ladin veya Köknar ağacı gibi kozalaklı ağaçlarla beraber monte edilir.

Kontrplak KULLANIM AVANTAJLARI :

Çevresel Yatırım- Yenilenebilir bir kaynaktan yapılmış doğal bir üründür. Bu sayede tüketicinin kullanımına sunulabilecek dekoratif ürünleri en çevre dostu ürünlerden biridir.

Güç- Ağırlık arttıkça Kontrplak bükülmeye karşı statik esneklik gücü sayesinde demirden bile daha dayanıklıdır. Kontrplağı bu kadar güçlü yapan şey eşsiz çapraz tabakalı yapısıdır. Kontrplakta kullanılan ahşap kaplamaları birleştirmekte kullanılan yapışkanlar aslında ahşabın kendisinden bile daha güçlüdür.

Verimlilik- Kontrplak üretim işlemi tomruktan yararlanma hususunda kereste üretiminden bile daha fazla fayda sağlamaktadır. Talaş kullanılarak elde edilen sonuçlar bile daha tatminkâr değildir ve Kontrplak, kesme ve dilimleme şeklindeki kullanımlarıyla çoğu konuda öne geçmektedir (Bunlar ahşap kaplamada kullanılan iki metottur). Parke kaplama ürünlerine kıyasla ahşap kaplama sayesinde daha fazla metrekare kaplanabilir.Bu sayede Kontrplak üretimi ağaçlardan biz tüketicilerin daha etkili bir şekilde yararlanmasını sağlar.

Güzellik- Mimarlar ve tasarımcılar ahşabın güzelliğini diğer maddelerden üstün tutmaktadır. Ahşabın doğal karakteristiği göze çekici gelmektedir. Ahşap yapaylığın üstesinden gelmektedir. Başka hiç bir materyal güzel bir sert ağacın sağlayacağı sonsuz doğal çeşitlilikle boy ölçüşemez.

Çok Yönlülük- Kontrplaktan çeşitli boy ve şekillerdeki birçok farklı ürün elde edilebilir. Sallanan sandalyeler, koltuklar, çatılar, bowling salon pistleri ve piyanolar Kontrplak ürünlerinden bazılarıdır.

Dayanıklılık- Dünyanın birçok yerindeki müzelerde Kontrplak mobilyaların ve dekoratif ahşap kaplamaların eski zamanlardan günümüze yüzlerce yıl dayanarak geldiği görülebilir.

Lamine ahsap eleman, degisik ölçülerdeki bagimsiz ahsap parçalarin kontrollü endüstri kosullarinda ve özel baglayicilarla tutkallanip birlestirilmesinden olusur.Lamine ahsap ile KOLON ; KIRIS , KEMER , MAKAS ve bunun gibi birçok degisik formlarda eleman üretilebilir.Lamine ahsap üretiminde Avrupa’da DIN 1052 ve Euro COD 5 standardina uyulur.Stadik-dinamik hesaplarda DIN 1052,metal baglayicilarda DIN 68141,standardi dikkate alinir.

Tarihçe :

Lamine ahsap teknolojisi , Otto Hetzer ile dünyada taninmis,1901 ila 1906 arasinda Isviçre ve Almanya’da ; 1907 ila 1930 arasinda ise tüm Avrupa’ ya yayilmistir.1914 yilinda Danimarka’da Hetzer lisansi ile, 1918’de Norveç’de, 1919’da Isviçre’de Brekke lisansi ile lamine kiris üretimine baslanmistir.1910 Brüksel Dünya fuari ve 1913 Lipsia Dünya fuari’nda tanitilmis ve büyük ilgi görmüstür.Hanisch ve Thompson Boat Manufacturing

Firmasi ile bu teknolojiyi USA’da yayginlastimistir.
Kisa zamanda sivil yapilarda,kilise insaatlarinda ,köprülerde kendini gösteren teknoloji,II.Dünya savasiyla

birlikte askeri yapilarda da yaygin olarak kullanilmayabaslandi.North Dakota Uçak hangari yapisi ,1947 yilinda, 46,8 mt açiklik geçen kemer kirislerle insa edildi.1942’de Minnesota’da 52,7 mt açiklikli kirislerle bir dizi uçak hangari insa edildi.1980 ‘li ve 1990’li yillarda Amerika Birlesik Devletleri’nde köprü yapimi çok yayginlasti. Birçok tali yol köprüsü, tutkalli ahsap olarak yenilendi.Özellikle 2000 den itibaren Avrupa’da artan bir hizla kullanimi yayginlasmaktadir.2006 yilindan bu yana Avrupa Birligi ahsap kullanimini küresel isinma ve iklim degisikligine çare olarak tesvik etmektedir.

Özellikleri:

Çok çesitli boy ve kesitte üretmek mümkündür.Lamine kirisler , beton, çelik ve diger kargir yapi elemanlariyla kolayca birlesir.

Özgün mekan tasarimina imkan tanir.Auditoryum,Tiyatro , Konser salonlari , egitim yapilari ve ürün teshir/satis yapilari gibi genis ve tek açiklikli yapilarda geodezik kubbe,normal kubbe,piramit,tonoz,vb tüm geometrik strüktürler insa edilebilir.Kati modelleme ile birebir tasarim yapilarak büyük ölçülerdeki elemanlar kapali ortamlarda üretilip , insaat mahallinde monte edilerek , yapi kalitesi, mükemmel bitisler elde edilebilir.Bizatihi kendisi dekoratif bir elemandir. Kaplama ihtiyaci göstermez.Endüstriyel ve homojen bir malzeme olmasi , mukavemet degerlerinin bilinmesi ile kolayca hesaplari yapilabilir.Hafiftir.Depreme karsi çok basarili bir yapi malzemesidir.

Yangina direnci yüksektir. Yangin esnasinda tasima özelligini uzun süre kaybetmez.Yanginin ahsapta ilerleme hizi ölçülebilir oldugu için , belirli sürelee dayanikli yapilar insa etmek mümkündür. Örnegin yapinin 2 saat yangina dayanikli olmasi öngörülüyorsa , kesitler buna göre belirlenerek yapinin 2 saat boyunca yanarken çökmemesi mümkündür.Yeni gelistirilen bor kökenli boyalar ile ahsabin yanmasinin kesin olarak önüne geçilebilmektedir.Paslanmaz , nefes alir. Bu yüzden,özellikle su buhari veya kimyasal gazlarin yer aldigi ortamlar için idealdir.

Mükemmel bir isi yalitim degerine sahiptir.Bakim maliyeti çok azdir.Uygun ve periyodik bir sekilde bakilmasi onu ölümsüz bir yapi elemani yapmaktadir.Akustik özelligi yüksek bir malzemedir.

Genelde insanlar zamanlarının hemen hemen %90′ını kapalı mekanlarda geçirdikleri için radon gazına maruz kalmaları önemli bir problem olarak ortaya çıkmaktadır. Çünkü, akciğer kanserlerinin %15 inin radon gazından, %30 unun ise sigaradan kaynaklandığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Radon konsantrasyon limitleri

Kapalı ortamlarda radon gazı konsantrasyonunun kontrolu amacıyla gerek ülkeler gerekse uluslararası kuruluşlar tarafından limit değerler belirlenmiştir. Söz konusu limit değerlerin aşılması halinde, radon konsantrasyonunu düşürücü tedbirlerin alınması tavsiye edilmektedir. Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu Temel Güvenlik Standartları (IAEA-BSS) çerçevesinde, radon için tavsiye edilen düzeyler 200-600 Bq/m³ olarak belirlenmiştir. Türkiye’de müsaade edilebilir radon konsantrasyonu ise 400 Bq/m³’tür.

Ahşap yapılarda ise radon gazı konsantrasyonu maksimum değerlerin neredeyse onda biri kadardır.

Binayı yukarıdan gelen yağmur, kar ve rüzgâr etkilerine karşı koruyan bina elamanlarına çatı denir. Çatılar esas olarak binanın hava şartlarından korunması için yapılır.

Binaların üst kapağını oluşturan, binaları yağmurdan ve çeşitli tabiat etkilerinden (rüzgâr, soğuk, sıcak) koruyan çatılar, taşıyıcı bölüm ve çatı kaplaması olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Çatıların taşıyıcı bölümleri ahşap, çelik, çelik beton olarak sınıflanır. Çatının taşıyıcı bölümünün yük hesaplarında çatının eğimi, çatı yüzeyinin cinsi ve ağırlığı rüzgâr ve kar yükü gibi etkiler dikkate alınmalıdır. Bulunduğunuz çatı altında, çok uzun yıllar problemsiz yaşamak istiyorsanız, çatının hem taşıyıcı bölümlerinin inşasında çatı hesaplarının iyi yapılması malzemesinin kaliteli ve doğru seçilmesi hem de çatı örtüsünün kaliteli ve doğru seçilip, su ve ısı izolasyonu vazifesi görecek bütün işçilik detaylarının yerine getirilerek inşa edilmesi gerekir.

Çatı yapımında, en çok ahşap kullanılmaktadır. Ancak büyük açıklıklı iş yeri, garaj, fabrika vb. yapılarda, dayanımlarının yüksek olması nedeniyle betonarme ya da çelik çatılar tercih edilir.

Çatı sistemleri, söz konusu işlevi yerine getirmesi için, birbirini tamamlayan çeşitli alt sistemlerin belirli bir düzende bir araya gelmesinden oluşur. Bunlar sırasıyla, taşıyıcı sistem, buhar kesici, ısı yalıtım, su yalıtım, havalandırma katmanları ve çatı kaplama sistemidir. İsteğe bağlı olarak bu sistemin içine ses yalıtım sistemi de eklenebilir. Taşıyıcı katman yerine göre mertek, lata, tahta, OSB, kontrplak veya metal çatılarda olduğu gibi trapez formlu panellerden oluşabilir.

Çatıların kar ve rüzgâr yüklerini emniyetle taşıyabilmeleri, yağmur ve kar sularını da bina içerisine almadan, en çabuk ve düzenli biçimde yağmur oluk ve borularına akıtarak, binadan uzaklaştırmaları gerekir. Ayrıca çatılara uygun eğim, şekil ve boyut verilerek, estetik görünümleri de sağlanmalıdır.

Çatılarında sorunsuzluk isteyenler için baca dibi, mail dere ve mahya altları gibi detay alanların çözümleri de büyük önem kazanmaktadır.

Meyil dere yatağında kullanılacak parçalar yağmur suyunun sağlıklı olarak tahliye edilmesine olanak sağlamalı, kiremit ile uyumlu rengiyle de çatıya estetik katmalıdır.

Mahya altı örtüsü çatı havalandırmasını kesintiye uğratmamalı ve içerideki havanın dışarıya tahliye edilmesine olanak sağlamalıdır.

Baca diplerinde kullanılacak su yalıtım ürünleri kiremit yüzeyinin şeklini rahatlıkla almalı, olası su sızdırma problemini engellemelidir. Bir çatı binanın görünümünü güzelleştirmek suretiyle estetik duygumuzu da tatmin eder. Çatı örtüleri seçilirken binanın mimarı durumu iklim şartları ve temin imkânları göz önünde tutulur. Örtü malzemesinin rengi civar binalarınkine uygun olması gerekir.

Çatı örtü malzemesinin şu özelliklere sahip olması gerekir:
• Su geçirmemeli,
• Hava tesirlerine dayanıklı olmalı,
• Hafif olmalı,
• Ateşe, yangına dayanıklı,
• Uzun ömürlü olmalıdır.

Modern toplumlarda, insanların çok büyük bir kısmı toplu konutlarda yaşamlarını sürdürmektedir. Bundan dolayı aynı çatı altında yaşamanın gerektirdiği, binanın problemlerine ortak olma kuralı vardır. Daireniz çatı altında olmayıp, herhangi bir bağımsız katta olabilir. Fakat bu sizi çatıdaki problemlerin giderilmesi için doğacak masraflara ortak olmaktan uzak tutmaz. Dolayısı ile binanın her detayının, kusursuz inşa edilmesi bina sakinlerinin huzuru içinde önemlidir

1 – Ahşabın ağırlığı az olduğundan temele binen yükte azdır.
2 -Ahşap malzemeler farklı iklim koşullarına dayanabilir. İşlem görmüş tahtalar dahi kullanılabilir. Çelik bir yapı 10 dakika da çökebilirken ahşap yapılar bize en az bir saatlik bir sürede kaçarak kurtulmaya zaman tanıyor.Ahşap kimyasal sıvılar ile işlenerek böcek tahribatı ve çürümesi tamamen önlenebilen bir malzemedir.

3 – Ahşap montajı insan gücü ile yapılabilir. Diğer malzemelere göre hava koşullarından etkilenmez. Aşırı sıcaklar, soğuk, kar ve yağmur ahşap haricinde tüm yapı uygulamalarına etki eder.
4 – Ahşap çok katlıdır. Bu özelliği bütün belgeleriyle kanıtlanmıştır .
5 – Montajdan sonra tam yükleme yapılabilir. Bu sayede sağlamlığı denetlenebilir. İş biten yapı ayakta ise sürekli ayakta kalmaya devam edecektir. Diğer yapı malzemelerinde daha sonradan ortaya çıkan eksik demir konulması, kaynak hatası ve kalıbın erken alınması gibi hayati önem taşıyan kötü sonuçları taşıma riski neredeyse sıfıra yakındır.Böylelikle mu malzemenin deprem riski daima sıfıra yakındır. Amerika’da konutların %90′nı ahşaptır. Büyük toplantı salonları gibi kamu kullanımındaki yerler; yangına olan direnci, dayanıklılığı ve 250 m kadar açıklığı geçme olanağı sayesinde bütün dünyada ihale ön şartı olarak kabul edilen ahşap kirişlerle örtülmektedir.

6 – 250 m22’lik ahşap bir yapının kaba montajı 5 günde bitebilir. Temelinden ise 1 ayda bitirilmesi mümkündür. Ülkemizdeki ahşap yapılarda bu süreler elde edilmiştir. Ahşap yapılar söküldüğünde daha az kayıp ile yeniden kurulabilir. Ahşabın onarım ve plan değişikliği kolaydır. Kullanıcıya ”bireysel müdahale” imkanı tanır.
7 – Ahşap çevre ile kimyasal bir dengededir. Çevreden etkilenmez ve çevreyi de etkilemez. Ahşap çevre ile uyumlu olması sayesinde yüzyıllar boyu varlığını sürdürebilir. En güzel örnek olarak 600 ve 700 yaşlarında camilerimiz gösterilebilir.
8 – Ahşap enerji dostudur. İmalinden inşaatına kadar diğer yapı malzemelerine oranla daha az enerji kullanılır. Ahşap bir evi ısıtmak için çok az enerji harcanır.

9 – Ahşaba oranla diğer yapı malzemelerinin kontrolü çok zordur. Betonun karışımından sulamasına, çakılın kalitesinden büyüklüğüne, demirin kalınlığından işleniş biçimine kadar bir çok faktörün bulunduğunu ve bu faktörlerin eldeki imkanlarla denetiminin imkansız olduğu artık kabul edilmiştir.
10 – Ahşap dünyadaki tek dönüşümlü yapı malzemesidir. Ahşabın hammaddesi kullanıldıkça çoğalır. Dünyada ahşabı kullanan ülkelerin ormanları bilinçli ekim, doğru bakım ve ekonomik değerleri kazanması sonucu yılda %1-3 oranında büyümektedir. Bu şekilde çoğaltma şansı olmayan çelik yapıların dönüşümünde ise ahşaba oranla 354 kat daha fazla enerji harcanmaktadır.
11 – Dünya halen betonarme yapıların nasıl daha sağlam yapılacağını tartışırken ahşabın bu yapılara göre ne kadar avantajlı olduğu artık bilinmektedir.

12 – Ahşap gerektiği yerde ve gerektiği biçimde, ülkemizde ve dünyada çelik, taş ve beton ile mükemmel bir uyum içinde kullanılabilir.
13 – Bir şehir ortalama 20 yıl rant ve fonksiyon farklılaşması nedeni ile kabuk değiştirir. Eğer bir şehir ahşap desteği ile doğru yapılanırsa deprem riskinden 20 yıl içinde tamamen kurtulunabilir.

14 – Toplumumuzdaki bu bilincin yerleşmesi için üniversitelerin gerekli dersleri, belediyelerin ise gerekli yönetmelik maddelerini koyduğunu göreceğiz. Sürekli olarak bu işi bilenler çoğalıyor. İnsan hayatını kurtarmak adına, enerji öncelikli, ekolojik ve sağlıklı bir gelecek için bu çalışmalar mutlaka değecektir.

Ahşabı tahrip eden canlıların yaşayıp gelişebilmesi için oksijen, ısı ve suya ihtiyaçları vardır.Bu nedenle ahşap kuru tutulursa (nem oranı %20′ nin altında) çürüme belli bir ölçüde kontrol altına alınabilir. Gerçektende dayanıksız bir ağaç türü olan akça ağaçtan yapılmış olan tabutlar Mısır Piramitlerinin kuru ve sıcak ortamında günümüze kadar sağlam kalabilmiştir. Eski Türk evlerinde saçakların geniş tutulmasının bir nedeni ahşap cepheyi yağmurun etkisinden korumaktır. Hizmet ömrü boyunca ahşap malzemeyi kuru tutmak çok zordur. Dışarıda kullanılan ahşap, yağışlar nedeni ile, bina içinde kullanılan ise hatalı su tesisatı, akan dam ve yoğunlaşma nedeni ile ıslanıp, rutubeti,çürüme ortamı için uygun bir düzeye kolayca gelebilir.

Ahşabın kuru tutulduğunu varsaysak bile yaşayıp gelişmesi için gerekli suyu uzun mesafeden taşıyan “Kuru Çürüklük”mantarlarının, termitlerin tahrip edici faaliyetlerini durduramayız. Ahşabın kuru tutmak için başvurulan yöntemlerden biri de yüzeyi su geçirmeyen bir tabaka ile örtmek yani boyamaktır. Ancak ahşap çalıştığında boya tabakası kısa zamanda çatlar. Bu çatlaklardan giren su ahşabı ıslatır ve daha da kötüsü, üzerindeki boya tabakasından dolayı buharlaşıp çıkamayarak mantarların gelişmesi için ideal bir ortamın oluşmasında neden olur. Dış cephede kullanılan ahşaba macun uygulanması ve su buharı geçirmezliği yüksek boyaların kullanılması bu nedenle sakıncalıdır. Dış Cephede ahşabın üzerine macun sürülmemeli ve nefes alan ahşap boyaları kullanılmalıdır.